روکش دندان چیست؟ آنچه از سوی آفریدگار بدون عیب و نقص سالم و سفید و بدون اشکال به ما هدیه می‌شود، طی دورانی کوتاه یا بلند آسیب می‌بیند و تخریب می‌شود. آنگاه ناچاریم از علم نه چندان کامل بشر سود بجوییم و آن را در حدی قابل قبول و نه به شکل عالی و کامل دوباره بسازیم. صحبت از دندان‌هاست که هر چند سالم و بی‌عیب و نقص در دهان ما می‌رویند، طی چند سال، گاه آنچنان با بی‌مهری صاحبان خود روبه‌رو می‌شوند که به شدت تخریب شده و برای بازسازی آنها ناگزیر به استفاده از علم و تکنولوژی خاص آن هستیم. دندان‌ها در اثر عدم رعایت بهداشت و تغذیه نادرست، در معرض پوسیدگی قرار می‌گیرند. اگر برای درمان این پوسیدگی‌‌ها زود اقدام و آنها را ترمیم کنیم، نیاز به تداخل و دستکاری چندانی از سوی دندانپزشک نخواهند داشت و به راحتی ترمیم می‌شوند. اما گاهی پوسیدگی‌‌ها چندان پیشرفت می‌کنند که نسج زیادی از دندان از بین می‌رود و ساختمان دندان تا حد زیادی تخریب می‌شود. برای درمان این دندان‌ها و بازسازی دوباره آنها، روکش‌های دندانی به کمک آمده‌اند. به کمک این روکش‌ها دندان دوباره ساخته می‌شود و می‌توان امید داشت که تا چند سال دندان به کمک روکش در دهان باقی ماند. ● کلاهی بر سر دندانتخریب دندان‌ها ممکن است در اثر پوسیدگی یا ضربه اتفاق بیفتد. دندان‌هایی که پوسیدگی‌های شدید دارند، مقدار زیادی از نسج خود را از دست می‌دهند و دندانپزشک برای بازسازی آنها مجبور به استفاده از روکش‌ها خواهد شد.گاهی اوقات ضربه‌هایی که به دندان‌ها می‌خورد نیز باعث می‌شود که دندان بشکند. اگر شکستگی‌ دندان کوچک باشد می‌توان آن را به کمک مواد پرکردنی، ترمیم کرد اما شکستگی‌های بزرگ دندان باید به کمک روکش‌ها اصلاح شوند. دندان‌های دچار شکستگی‌های مادرزادی مثل دندان‌های میخی شکل یا دندان‌هایی که اندازه‌های کوچک‌تر یا نامتناسب با دندان‌های دیگر دارند و نیز بدرنگی‌های دندان‌ها، به کمک روکش‌ها قابل اصلاح است. در مجموع به کمک یک روکش می‌توان عملکرد و یا زیبایی از دست رفته یک دندان را به آن باز گرداند. روکش‌ها از جنس‌های مختلفی ساخته می‌شوند. ماده‌ای که روکش یا هر گونه پروتز دندانی از آن ساخته می‌شود باید با خصوصیات و شرایط دهان سازگاری داشته باشد مثلا به راحتی زنگ نزند و مواد سمی برای بدن در آن به کار نرفته باشد. جالب است بدانید که طلا یکی از سازگارترین مواد با بدن انسان است و انتخاب خیلی مناسبی برای ساخت روکش‌های دندانی محسوب می‌شود. این خصوصیات، طلا را به عنوان ماده‌ای مناسب برای ساخت روکش‌ها، معرفی می‌کند:▪ لایه نازکی از طلا، استحکام خوبی همراه خواهد داشت بنابراین برای ساخت روکشی از جنس طلا برای دندان‌ها لازم نیست مقدار زیادی از نسج دندان تراشیده شده و فضا برای قرارگیری روکش ایجاد شود. ▪ طلا خصوصیات تطابق‌پذیری خیلی خوبی در هنگام ذوب و ساخت روکش دارد بنابراین یک تکنسین دندانپزشکی خواهد توانست به کمک طلا روکش بسیار دقیق و کاملی را در لابراتوار تهیه کند. در کنار این خصوصیات خوب طلا، یکی دو اشکال عمده در استفاده از آن باعث شده که این ماده نجیب، در سال‌های اخیر، به ندرت به کمک دندانپزشکان بیایدد.تا چندین سال پیش، طلا به عنوان یک سرمایه و نیز زیوری برای دندان‌ها در دهان افراد قرار می‌گرفت به عبارتی اگر کسی می‌خواست پولی ذخیره کند، دندان‌های جلوی خود را باروکشی از طلا می‌پوشاند تا این دندان‌های طلا هم به کار زیبایی بیایند و هم اگر روزی صاحب دندان‌ها نیاز مالی داشت یکی از دندان‌ها را بکشد و با فروش طلای آن پولی به دست آورد. از طرفی برای ترمیم و بازسازی دندان‌های تخریب شده هم روکش‌های طلا، استفاده بسیار عمومی داشتند. اما امروزه روکش‌های طلا با هزینه بسیار سنگین ساخته می‌شوند و گران‌قیمت هستند بنابراین استفاده از طلا در ساخت روکش‌های دندانی، کم‌کم جای خودش را به موادی از جنس چینی و پرسلن و فلزهای ارزان قیمت‌تر داده است. از طرفی با تغییر ارزش‌های زیبایی دیگر دندان‌های طلا ملاکی برای زیبایی محسوب نمی‌شوند بلکه گرایش عمومی به داشتن دندان‌هایی ردیف و سفید پیش رفته است. امروزه، روکش‌های دندانی ممکن است برای دندان‌های عقب از جنس تمام فلز ساخته شود زیرا این دندان‌ها اغلب در معرض دید نیستند اما بیشترین روکش‌های ساخته شده در لابراتورهای امروزی دندانپزشکی از فلز ساخته شده و روی آن لایه‌ای از جنس چینی یا پرسلن قرار می‌گیرد. پرسلن دندانپزشکی در رنگ‌های مختلفی از سفید در بازار موجود است و دندانپزشک قدرت انتخاب زیادی دارد تا رنگی از پرسلن متناسب با دندان‌های کناری را برای روکش در حال ساخت بیمار انتخاب کند. ● قدم به قدم برای قرار دادن یک روکش بر روی دندان، مراحل مختلفی باید طی شود. اول از همه دندانپزشک، دندان مورد نظر را از نظر موقعیت، وجود فضای کافی در فک مقابل، وضعیت لثه و.... بررسی می‌کند و اگر تمام شرایط برای قرارگیری یک روکش بر روی دندان مناسب بود، مرحله به مرحله کارهای مربوط به روکش را پیش می‌بردد:▪ تمام پوسیدگی‌های دندان برداشته می‌شود و سپس دندان به کمک یک ماده ترمیم کننده مناسب مثل آمالگام یا کامپوزیت به صورت کامل ترمیم می‌شود. در ابتدای کار، در صورت نیاز بی‌حسی انجام می‌شود. ▪ فرم خاصی از تراش برای دندانی که قرار است زیر روکش برود لازم است. برای قرار گرفتن دندانی که زیر روکش می‌رود لازم است دندان در اطراف و سطح جونده به فرمی تراش بخورد و از نسج‌دندانی آن حذف شود که فضای کافی برای قرارگیری روی دندان ایجاد شود. بعد از آنکه تراش دندان کامل شد، از ناحیه دندان تراش خورده و همچنین فک مقابل آن قالب‌گیری می‌شود و قالب تهیه شده برای ساخت روکش به لابراتوار دندانپزشکی (محلی که دندان‌های ساختنی در آنجا تهیه می‌شوند) ارسال می‌شود تا روکش موردنظر ساخته شود. روی دندان تراش خورده معمولا روکش موقتی قرار می‌گیرد و بیمار مرخص می‌شود. ▪ در جلسه ملاقات بعدی، پایه فلزی روکش ساخته شده روی دندان موردنظر امتحان می‌شود. در این جلسه باید مسائلی مثل تطابق کامل روکش با دندان و وضعیت آن نسبت به لثه بررسی شود و رنگ روکش انتخاب شود و بیمار برای جلسه بعدی فراخوانده ‌شود. ▪ در این جلسه روکش ساخته شده‌ای که روی آن لایه چینی (پرسلن) هم قرار گرفته بر روی دندان امتحان می‌شود و رنگ آن بررسی می‌شود. در مورد رنگ روکش ساخته شده از بیمار هم نظرخواهی می‌شود و اگر مورد رضایت بود، روکش به صورت موقت بر روی دندان چسبانده می‌شود. ▪ بعد از چند هفته اگر مشکلی برای روکش به وجود نیامد، به صورت دائمی به دندان چسبیده می‌شود. ▪ گاهی اوقات لازم است روکش بر روی دندانی قرار بگیرد که تاج آن به دلیل تخریب کاملا از بین رفته است. این دندان‌ها معمولا درمان ریشه می‌شود و سپس قسمتی از پرکردگی داخل کانال خالی شده و میله‌ای به نام پست (post)‌ داخل آن قرار می‌گیرد که این میله باعث گیر روکش به دندان خواهد شد. در قسمت بالای میله هم قسمتی شبیه تاج بازسازی می‌شود، که به کلاهک (core)‌ معروف است. این دو قسمت به دندان چسبانده می‌شود و سپس مراحل بعدی ساخت روکش مانند دندان عادی ادامه پیدا می‌کند.● بریج، پلی به سمت با دندان شدناگر دندان یا دندان‌هایی از دهان ما کشیده شود و دوست داشته‌باشیم که آنها را به نوعی جایگزین کنیم، بریج دندان یکی از راه حل‌های جایگزینی دندان‌های از دست رفته است. برای قرار دادن بریج باید دندان‌های دو طرف منطقه بی‌دندان، به همان شکلی که برای قرار دادن روکش ذکر شد، تراش بخورند (حتی اگر این دندان‌ها سالم باشند) و سپس چند روکش به هم پیوسته به شکل یک پل از یک سمت ناحیه بی‌دندان تا سمت دیگر دندا‌ن‌ها را به هم وصل کنند و ناحیه بی‌دندان هم به کمک روکش‌های میانی پر شودد.● بهداشت روکش و بریج دندان‌های دارای روکش باید مثل دندان‌های طبیعی مسواک بخورند و برای سلامت لثه‌های اطراف آن مراقبت و استفاده از دهانشویه‌های ملایم مثل آب نمک یا دهانشویه‌هایی که از سوی دندانپزشک‌تان توصیه می‌شود، مفید است. برای تمیز کردن قسمت بی‌دندانی یک بریج باید از نخ دندان‌های مخصوص زیر بریج یا مسواک‌های بین دندانی استفاده کرده و این مناطق را به طور کامل تمیز کنیم. سایر نکات بهداشتی مثل مسواک، نخ دندان و دهانشویه‌ها باید همانند دندان‌های طبیعی، برای دندان‌های دارای روکش و بریج هم استفاده شوند.‌